Als erkend rijksmonument was het hoofddoel van dit project om Fort Isabella weer terug te brengen naar haar oude staat, waarbij het uitbaggeren van de gracht en het herstellen van de ravelijnen een belangrijk onderdeel vormden. Daarnaast is er een wandelpad gerealiseerd, zijn er snoei- en kapwerkzaamheden uitgevoerd en is er een duiker geboord. Onder leiding van Tom Greve, projectleider voor multidisciplinaire projecten bij JvESCH, blikken we samen tevreden terug op de afgelopen periode, waarbij we inzoomen op de werkzaamheden, de uitdagingen die erbij kwamen kijken en hoe die zijn aangepakt.

Aan de buitenrand van Vught heeft JvESCH een uitdagend project mogen uitvoeren bij het historische Fort Isabella, in opdracht van de Gemeente Vught. Dit fort, oorspronkelijk gebouwd in 1617 nabij Vught, diende ter bescherming van de zuidkant van ‘s-Hertogenbosch en als verdedigen tegen ongewenste langs rivier de Dommel. De gracht en vestingwallen zijn in de loop der jaren fors aangetast, met een meter bagger op de bodem en een verwilderd bos, evenals de ongeoorloofde bouw van een dam.

Uitdagingen omtrent ecologie en archeologie

Het project kenmerkte zich door een grote mate van complexiteit, vooral met betrekking tot de ecologische en archeologische aspecten. Tom Greve benadrukte de uitdagingen: “Dit was zonder twijfel een uitdagend project waarbij meerdere discipline bij elkaar komen, daarnaast de complexiteit m.b.t. de ecologische- en archeologische factoren die erbij kwamen kijken. Het projectgebied bevond zich midden in een bosrijk gebied met een overvloed aan flora en fauna, variërend van dassen tot amfibieën en een diversiteit aan vogelsoorten. Hiermee moest uiteraard rekening worden gehouden. Bovendien is het een rijksmonument, waardoor alle ontgravingen onder toezicht staan van een archeoloog en er rekening moest worden gehouden met archeologische waardevolle plaatsen. Het in goede banen leiden van dit alles en het opstellen van een eigen werkprotocol hiervoor, waren de grootste uitdagingen van dit project.”

Uitdagingen aangepakt

Deze ecologische- en archeologische uitdagingen vereisten een gedegen aanpak, waarbij een evenwicht moest worden gevonden tussen het succesvol uitvoeren van het project en de ecologie en archeologie. Tom Greve legt uit: “Voordat we begonnen, hebben we een nauwkeurige inventarisatie uitgevoerd van de flora en fauna en op elke locatie is er gekeken naar wat het risico is voor deze flora en fauna. Op basis van deze gegevens hebben we een protocol opgesteld. Daarnaast zijn de kritische raakvlakken van ons werk met de waardevolle archeologische plaatsen vastgelegd in samenwerking met een archeoloog.” Door die raakvlakken in ons eigen geografisch informatiesysteem (GIS) vast te leggen, kon de uitvoerder dagelijks tijdens de werkinstructie controleren of er nabij ecologische- of archeologische kwetsbare plekken gewerkt gaat worden en hier rekening mee houden. Daarnaast werd er via de BouwApp gezorgd voor efficiënt omgevingsmanagement. Met behulp van deze app werden omwonenden en geïnteresseerden op de hoogte gehouden van alle genomen stappen in het project.


Vervolgens zijn er verschillende maatregelen getroffen om de kans op nadelig effect op de flora en fauna zo veel mogelijk te reduceren. Er is bijvoorbeeld gewerkt met een constant waterpeil, waardoor de gracht niet drooggelegd hoefde te worden, wat negatieve invloed heeft op de flora en fauna in- en rond de gracht. De werkzaamheden zijn in één richting uitgevoerd, om de fauna de tijd en ruimte te geven om de werkzaamheden te mijden. En door de aanleg van de duiker uit te voeren met een openfrontboring was er aanzienlijk minder ruimte nodig, waardoor er tientallen bomen behouden konden blijven. Dit zijn enkele voorbeelden van hoe JvESCH, heeft gezorgd om het projectgebied op ecologische en archeologische aspecten zo minimaal mogelijk negatief te beïnvloeden.

De baggerwerkzaamheden

Om de baggerwerkzaamheden uit te voeren, zijn er verschillende technologieën toegepast. In eerste instantie werd het projectgebied ingericht met behulp van de mobiele kraan van JvESCH. Hierbij werden stalen rijplaten en dragline schotten geplaatst om het werkgebied toegankelijk te maken. Met een semi-drijvende graafmachine op ponton werd de baggerspecie ontgraven. De baggerspecie werd vervolgens verplaatst naar een daarvoor aangewezen depotlocatie.

Out of the box: Baggerspecie verpompen

In de oorspronkelijke uitvraag was er een depotruimte aangewezen binnen het werkgebied en nabij de (leef)omgeving van kwetsbare flora en fauna. Om overlast te voorkomen aan deze flora en fauna is ervoor gekozen om het baggerdepot onconventioneel buiten het projectgebied te realiseren. Via een drijvende flexibele afvoerleiding werd de baggerspecie, met toevoeging van water uit het Drongelens kanaal, verpompt naar een op- en overslaglocatie op ongeveer 3,3 kilometer buiten het projectgebied. Ook dit bracht uitdagingen met zich mee: om het perceel te bereiken, moesten twee wegen en twee waterkeringen van het kanaal worden doorkruist. Met een volledig waterdichte overkluizing en in samenwerking met het waterschap zijn deze uitdagingen aangepakt. Hierdoor heeft JvESCH 200 transportbewegingen van vrachtwagens voorkomen.

Succesvolle afronding

Met het afronden van de baggerwerkzaamheden en het herstel van de ravelijnen heeft JvESCH bijgedragen aan het terugbrengen van Fort Isabella naar haar oorspronkelijke staat.

Een project waar uitdagingen bij kwamen kijken, maar door samenwerking, adequate voorbereidingen en innovatief denken geen problemen hebben gevormd.

Naast het herstel van Fort Isabella levert het baggerproject aanzienlijke voordelen op voor het milieu en duurzaam waterbeheer. Door de baggerwerkzaamheden wordt de waterbuffercapaciteit namelijk vergroot en de grondwaterstand verhoogd.

Al met al kunnen we terugkijken op een succesvol en prachtig project, waarin blijkt dat historisch herstel en ecologische verantwoordelijkheid hand in hand kunnen gaan. Lees nog meer over het geslaagde project in het Brabants Dagblad: Fort Isabella in ere hersteld rijksmonument

Benieuwd naar de drijvende kraan? Bekijk de drijvende kraan hier in actie: Filmpje drijvende kraan